Το μέλι, όπως είναι γνωστό, είναι η γλυκιά ουσία που συλλέγουν οι μέλισσες για την τροφοδοσία τους κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Αποτελεί την αρχαιότερη γλυκαντική ουσία που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος, πριν ακόμα ασχοληθεί με τη μελισσοκομία, αφού την απέσπαγε από άγριες μέλισσες. Πάντως, από πολύ παλιά, χιλιάδες χρόνια πριν την εποχή του Χριστού, όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα, ο άνθρωπος έμαθε να αναπτύσσει μέλισσες και να τις εκμεταλλεύεται. Για χιλιάδες χρόνια, ήταν το μοναδικό γλυκαντικό προϊόν στο τραπέζι του ανθρώπου. Περίπου στον 17ο αιώνα, ο άνθρωπος έμαθε να αποσπά τη ζάχαρη από τα καλάμια ζαχαροκάλαμου και, σιγά-σιγά, το μέλι αντικαταστάθηκε στο τραπέζι του από τη λιγότερο γλυκιά ζάχαρη, για οικονομικούς λόγους. Αυτό, φυσικά, πιθανότατα συνέβαλε στην αύξηση της διαβήτη και της παχυσαρκίας. Ακόμα και σήμερα, κοινωνίες που αποφεύγουν τη χρήση ζάχαρης έχουν χαμηλότερα ποσοστά διαβήτη.

Η γεύση, το χρώμα, η υφή και συνολικά η ποιότητα του μελιού κυρίως εξαρτώνται από δύο βασικούς παράγοντες: την βοτανική προέλευσή του και τις ατμοσφαιρικές συνθήκες. Ανάλογα με την πηγή του, παρατηρούμε διάφορα χαρακτηριστικά:

Το μέλι από θυμάρι έχει ίσως τον πλέον εντονότερο αρωματικό χαρακτήρα, δεν είναι πολύ ανοικτόχρωμο και κρυσταλλώνει με μέτρια ρυθμίδα.
Το μέλι από ρείκια διακρίνεται από ξεχωριστή επιθετική γεύση, έχει σκούρο χρώμα και κρυσταλλώνει γρήγορα.
Το μέλι από εσπεριδοειδή έχει χαρακτηριστική γεύση και είναι ανοικτόχρωμο.
Το μέλι από καστανιά είναι σκούρο, πικρό, έχει χαρακτηριστική αρωματική νότα και περιέχει πολλά μεταλλικά άλατα, όπως και όλα τα μέλια του δάσους.
Όσον αφορά τις ατμοσφαιρικές συνθήκες, αυτές συνδέονται με τη θερμοκρασία, την υγρασία και την ηλιοφάνεια. Οι υψηλές θερμοκρασίες και η χαμηλή υγρασία συμβάλλουν στη μείωση της υγρασίας του μελιού, καθώς οι μέλισσες το συμπυκνώνουν ευκολότερα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το ιξώδες του. Η ηλιοφάνεια επίσης συνδέεται με το ποσοστό νέκταρ-έκκρισης από τα λουλούδια και τη δυνατότητα συλλογής του από τις μέλισσες.

Στον πίνακα 1 ακολουθεί σύγκριση μεταξύ της ζάχαρης και του μελιού 

Σε μια ισορροπημένη διατροφή, το μέλι είναι όχι μόνο αβλαβές για την παρατήρηση του σωματικού βάρους, αλλά αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διατροφής μας. Μια κουταλιά σούπας μελιού παρέχει περίπου 60 θερμίδες. Αυτή την ίδια ποσότητα ενέργειας μπορεί να προέλθει από μια μερίδα φρούτου. Επιπλέον, περιέχει 15 γραμμάρια υδατανθράκων, οι οποίοι είναι αναγκαίοι καθημερινά και θα πρέπει να καλύπτουν το 50% των ημερήσιων ενεργειακών αναγκών μας.

Η κατανάλωση μελιού συνδέεται άμεσα με τα εξής θετικά χαρακτηριστικά:
• Το μέλι είναι πλούσιο σε απλά σάκχαρα, κυρίως γλυκόζη, η οποία είναι η κύρια ενέργεια για τον εγκέφαλο.
• Περιέχει πολλές βιταμίνες του συμπλέγματος Β, που είναι απαραίτητες για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, του λίπους και των πρωτεϊνών, καθώς επίσης για την ελευθέρωση ενέργειας.
• Το μέλι, μέσω των ζαχάρων του και της ακετυλοχολίνης, βοηθά στη διαστολή των αγγείων και συμβάλλει στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
• Η κατανάλωση μελιού αυξάνει τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης, ιδίως σε παιδιά, λόγω της περιεκτικότητάς του σε σίδηρο και χαλκό.
• Είναι αλκαλικό τρόφιμο λόγω των μεταλλικών αλάτων που περιέχει, και αυτή η αλκαλικότητα μειώνει την οξύτητα του στομάχου.

Επομένως, το μέλι αποτελεί πολύτιμο μέσο προστασίας κατά των προβλημάτων του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Η φρουκτόζη που περιέχει απορροφάται πιο δύσκολα, και σε συνδυασμό με τη χολίνη, βελτιώνει την κινητικότητα του εντέρου και προλαμβάνει τη δυσκοιλιότητα.

Τελικά, προσθέστε μέλι στα ροφήματά σας (καφέ, τσάι, ή άλλα αφέψημα όπως χαμομήλι ή τίλιο) και στα γλυκά που φτιάχνετε στο σπίτι αντί για ζάχαρη. Προσθέστε ένα κουταλάκι μέλι στο πρωινό σας, είτε πάνω σε ψωμί με ταχίνι, είτε στο γιαούρτι με ανάλατους ξηρούς καρπούς. Επίσης, μπορείτε να φτιάξετε σπιτικές μπάρες δημητριακών με μέλι για να απολαύσετε όλα τα θρεπτικά οφέλη αυτού του πολύτιμου δώρου της φύσης.